Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi ve “Karatepe” kitabının yazarı Doç. Dr. Faris Demir, UNESCO Dünya Belleği Kütüğü’ne kaydedilen Karatepe Yazıtları hakkında çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
Demir, bu yazıtların dünyanın en uzun çift dilli hiyeroglif metinleri olduğunu vurgulayarak, “Anadolu Luwi Hiyeroglifleri, Mısır hiyerogliflerinden daha gelişmiş, daha anlaşılır ve en önemlisi evrensel bir yapıya sahiptir” dedi.
Evrensel yazı sistemi olarak Anadolu hiyeroglifleri
Akademisyen Demir, yazının kökeninin resim ve sembollere dayandığını belirterek, resim yazılarının eski insanların dünyayı algılayış biçimini anlamamızda önemli rol oynadığını vurguladı.
“En dikkat çekici özellikleri evrensel olmalarıdır, yani herhangi bir dile bağlı olmamalarıdır. Karatepe yazıtlarındaki Anadolu Hiyeroglifleri’nin kökeni Göbeklitepe, Körtik Tepe ve Çatalhöyük gibi resimden simgeye geçişin örneklerine kadar uzanmaktadır” ifadelerini kullandı.
Modern dönemle bağlantı: Emoji kullanımı
Doç. Dr. Demir, günümüzde emoji kullanımının yaygınlaştığını hatırlatarak, yakın gelecekte herhangi bir dile bağlı olmayan evrensel bir yazı dilinin gelişmesinin mümkün olduğunu belirtti.
Fonetik hece değerleri taşıyan simgelerin bir dile bağlı olduğunu söyleyen uzman, ideogram ve logogramlar sayesinde bu dillerin çözümlenebildiğini, ancak çift dilli yazıtlar olmadan bu sürecin zorlaştığını vurguladı.
Karatepe’nin kültürler arası köprü rolü
Antik döneme ait birçok resim ve sembolün Karatepe’de görülebildiğini belirten Demir, Anadolu Luvi hiyeroglif yazıtlarının kökeninin seramiksiz neolitik döneme kadar uzandığını açıkladı.
“Göbeklitepe, Körtiktepe ve Çatalhöyük gibi yerleşimlerdeki sembollerle Karatepe’deki semboller arasında benzerlikler var. Karatepe Yazıtları, Girit hiyerogliflerinin çözümünde olduğu gibi, kuzeydoğu Afganistan’dan Pakistan’a ve Hindistan’ın kuzeybatısına kadar uzanan İndus Vadisi yazıtlarının anlaşılmasına katkı sağlayabilir” dedi.
İndus vadisi ile yapısal benzerlikler
Anadolu Luvi Hiyeroglifleri ile İndus Vadisi yazıtları arasındaki yapısal benzerlikleri açıklayan Demir, her iki yazı sisteminin de sağdan sola doğru yazıldığını ve ideogramlar ile fonetik hece sistemine sahip olduğunu belirtti.
“Mühürlerdeki yazı yönü, mühür üzerindeki figürün baktığı yöne göre belirlenir. Bazı semboller birbirine görsel olarak çok benzemektedir. Ancak İndus Vadisi yazıtlarının kısa olması, çözümlemeyi zorlaştırıyor” değerlendirmesinde bulundu.
İnka taşı ile şaşırtıcı bağlantılar
Doç. Dr. Demir, İnka Taşı üzerindeki hiyeroglif sembollerin de Anadolu Luvi Hiyeroglifleriyle benzerlik gösterdiğini vurguladı. Özellikle kutsal ağaç tasviri başta olmak üzere birçok sembolün kültürel benzerlikleri gözler önüne serdiğini ifade etti.
“Bu benzerlikler; tanrılar, yerleşimler, nehirler, yaşam, meyveler, düşmanlar, tehlike ve kötülükler gibi konuların izini sürebileceğimiz ortak bir anlatı sunuyor” diye konuştu.
1 milyon dolarlık ödülün anahtarı Karatepe’de
Hindistan’ın İndus Vadisi yazıtlarının çözülmesi için 1 milyon dolarlık ödül koyduğunu hatırlatan Demir, Karatepe’deki hiyeroglif yazıtların bu gizemi çözebilecek önemli ipuçları sunduğunu vurguladı.
“Hindistan, 5 bin 300 yıllık İndus Vadisi uygarlığının gizemli yazısını çözebilecek kişiye 1 milyon dolarlık ödül vadediyor. Karatepe’deki hiyeroglif yazıtlar, resimler ve simgeler bu yazıtların çözümüne dair önemli ipuçları sunmaktadır” açıklamasında bulundu.
Teknoloji ve kültürel analiz gerekliliği
Uzman Demir, bu tür yazıtların çözülmesinin sadece teknolojiyle değil, kültürel yapıyı analiz edebilen pratik bir zekayla mümkün olacağını belirtti. İşaret ve sembollerden oluşan yazının çözülmesinin tarihe ışık tutacağını vurguladı.
Arkeoloji dünyasında yeni ufuklar
Karatepe Yazıtları’nın çözülememiş hiyerogliflerin anlaşılmasına katkı sağlayabileceğini belirten Demir, bu keşfin arkeoloji ve tarih bilimi açısından önemli bir dönüm noktası olabileceğine işaret etti.
Osmaniye’deki bu tarihi mirasın, dünya medeniyetleri arasındaki bağlantıları anlamamızda kilit rol oynayabileceği değerlendiriliyor.