Türkiye’nin Karaman ilinde bulunan Canhasan 3 Höyüğü’nde arkeologlar, evler arasında planlı bir geçit keşfetti. Yaklaşık 9.750 yıl öncesine tarihlenen bu alan, dünyaca ünlü Çatalhöyük’ten tam 750 yıl daha eski. Kazı başkanı Doç. Dr. Adnan Baysal, bulguyu şöyle değerlendirdi:
Bu gerçekten büyük bir sürpriz. Çatalhöyük’te evler sıkıca bitişikti. Ama Canhasan 3 bize farklı bir mimari vizyon sunuyor. Evler arasındaki boşluklar geçit ya da erken dönem bir sokak olarak kullanılmış olabilir
Tarihin ilk planlı yerleşimlerinden biri
Keşfedilen bu geçit, Neolitik Çağ’da toplulukların yalnızca barınak yapmadığını, aynı zamanda planlı yerleşimler oluşturduğunu da gösteriyor. Bu tür sokak benzeri alanlar, sosyal yaşamın, güvenliğin ve ortak alanların o dönemde de önemsendiğinin kanıtı. Çatalhöyük’ün çatılardan girilen, sıkışık evleriyle bilinen düzenine karşılık Canhasan 3, daha açık ve planlı bir yaşam anlayışını yansıtıyor.
Canhasan yalnızca Neolitik Çağ’a değil, Tunç ve Demir Çağı’na kadar kesintisiz yerleşime sahne oldu. Bölgede bulunan yaban öküzü, balık ve su kuşu kemikleri, yerleşimcilerin sulak bir alanda yaşadığını ve zengin besin kaynaklarına sahip olduklarını ortaya koyuyor. Kazılarda ayrıca farklı konumlara yerleştirilmiş ocaklar bulundu. Bu da, aynı bölgedeki farklı toplulukların çeşitli kültürel pratiklere sahip olduğunu gösteriyor.
Anadolu’nun mirası
Bu keşif, ilk sokaklar kavramını bin yıl geriye taşıdı. Arkeologlara göre sokak, yalnızca hareket alanı değil; toplumsal düzenin ve birlikte yaşam bilincinin göstergesi. Doç. Dr. Baysal, “Canhasan 3, bize Neolitik yaşamın çok özel bir versiyonunu sunuyor. İnsanların nasıl yaşadığını, tarım yaptığını ve toplumsal düzenlerini nasıl kurduklarını anlamamıza yardımcı oluyor” dedi.
Çatalhöyük bugüne dek bölgedeki en önemli merkez olarak bilinse de, Canhasan 3’teki bu keşif Anadolu’nun ne kadar zengin ve çeşitli bir uygarlık beşiği olduğunu yeniden hatırlatıyor. Neredeyse 10 bin yıl öncesine uzanan bu sokak, yalnızca arkeolojik bir bulgu değil; insanlığın ortak geçmişine açılan bir kapı.