Aydın’da Açan ‘gizemli Hazine’ Tülüşah çiçeği: Dokunmak Bile 557 Bin TL

Türkiye’nin endemik bitki hazineleri arasında özel bir yere sahip olan Tülüşah çiçeği, 2025 yılının ilk aylarında Aydın’ın Kuşadası ilçesinde yeniden doğayla buluştu. Bilimsel adı Rhaponticoides mykalea olan bu nadir tür, dünya üzerinde sadece bu coğrafyada yaşıyor.

Adını Dilek Yarımadası Milli Parkı’nın da bulunduğu Samson Dağları’nın antik ismi Mykale’den alan Tülüşah, “Aydın Gaşağı” olarak da biliniyor. Bu endemik bitki, Türkiye’nin 3 bin endemik bitki türü arasında en nadir olanlarından biri.

Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) Tehlike Kategorisi’nde ‘CR’ (Çok Tehlikede) olarak belirlenen Tülüşah, çok yakın gelecekte yok olma riski taşıyan türler arasında yer alıyor. Bu sınıflandırma, bitkinin dünya genelinde kritik seviyede azaldığını gösteriyor.

Bu yıl ilk olarak imar planlarında park alanı olarak ayrılan ve belediyelerin sorumluluğundaki zeytinliklerde çiçek açan Tülüşah, doğa severler için büyük bir sevinç kaynağı oldu.

Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü’nün açıklamalarına göre, Tülüşah, yoğun olarak görüldüğü Yaylaköy’den başlayarak, denize doğru uzanan Soğucak eteklerine kadar yayılım gösteriyor.

Tülüşah’ın görüldüğü başlıca bölgeler:

Tülüşahların koparılması, yaşam alanlarının tahrip edilmesi ve zarar verilmesi halinde 557.212 TL para cezası bulunmaktadır. Bu ceza miktarı, 2025 yılı yeniden değerleme oranına göre güncellenmiştir.

Türkiye’de endemik bitkilerin korunması Çevre Kanunu kapsamında düzenleniyor. Nesli tehdit veya tehlike altında olan bitkileri koparan ve yurt dışına çıkaranlara, Çevre Kanunu gereğince idari para cezası uygulanıyor.

Tülüşahların Aydın Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanan Tür Koruma Eylem Planı kapsamında izlenip korunduğunu belirten uzmanlar, resmi koruma çalışmalarının devam ettiğini vurguluyor.

Sitelerin arasında kalan bitkilerin zarar görmemesi için ilgili belediyelere ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’ne bilgi verildi. Bu koordinasyon, bitkinin korunması açısından kritik önem taşıyor.

Plan öncesinde yapılaşma ve dolgu çalışmalarıyla bazı alanlardaki bitkilerin tamamen yok olduğuna dikkat çeken uzmanlar, benzer hataların tekrar edilmemesi gerektiğini vurguluyor.

Endemik tülüşahların Haziran ayında çiçeklenerek görsel bir şölene dönüşmesi ise dünya genelinde yaygınlaşmaya başlayan botanik turizmi açısından da önemli bir yer tutmaya başladı.

Kuşadası’nın turizm çeşitliliğine katkı sağlayacak botanik turizmi, hem ekonomik değer yaratacak hem de koruma bilincini artıracak.

Uzmanlar şu önlemlerin alınmasını öneriyor:

Fiziksel Koruma:

Yasal Düzenlemeler:

Endemik bitkinin kalanlarının yok olmasını önlemek için antropojenik etkilerden olumsuz etkilenmemesi, gerekli koruma tedbirlerinin alınması gerekiyor.

Türkiye’de 3 bine yakını endemik olmak üzere, yaklaşık 11 bin bitki türü yetişiyor. Avrupa ülkelerinde kayıtlı olan endemik bitki türlerinin toplamı 2 bin 750 iken bu rakam, tek başına Türkiye’de 3 bini buluyor.

Türkiye’nin bu zenginliği, üç kıta arasındaki konumu ve çeşitli iklim özelliklerinden kaynaklanıyor. Bu özellik, Tülüşah gibi endemik türlerin ortaya çıkmasını sağlayan temel faktörler arasında yer alıyor.

Tülüşah çiçeği, sadece Aydın’ın değil, Türkiye’nin ve dünyanın doğal mirası. Bu nadir türün korunması, gelecek nesillere bırakacağımız en değerli hediyelerden biri olacak.

Uzmanlar, Tülüşah’ın korunmasının sadece yasal cezalarla değil, toplumsal bilinçle de desteklenmesi gerektiğini vurguluyor. Her vatandaşın bu konuda sorumluluk alması, türün geleceği açısından kritik önem taşıyor.

Tülüşah çiçeğinin yeniden çiçek açması, doğa koruma çalışmalarının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha hatırlatıyor. 557 bin TL’lik ceza, sadece caydırıcı bir önlem değil, aynı zamanda bu nadir türün değerinin bir göstergesi.