Endonezya’da yaşanan sokak eylemleri Endonezya Devlet Başkanı Prabowo Subianto Şangay İşbirliği Örgütü toplantısına katılamamasına neden oldu. Dış Politika uzmanları ŞİÖ toplantısı öncesi yaşanan eylemlerin Endonezya’nın bölgedeki etkilisi olumsuz etkilediğine dikkat çekti.
Son zamanlarda BRICS üyeliği, Çin’le açık işbirliği ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) yakınlığı sayesinde Asya’da stratejik oyuncu haline gelen Endonezya’da sokak eylemleri yaşanıyor. Endonezya’nın başkenti Cakarta’da başlayan eylemler nedeniyle Endonezya Devlet Başkanı Prabowo Subianto Çin’deki Şangay İşbirliği Örgütü toplantısına katılamadı. Ülkede Milletvekillerinin maaşlarının protesto etmek için başlayan eylemler kısa sürede şiddet eylemlerine dönüştü.
Son zamanda Türkiye ile de yakın ilişkiler kuran Endonezya Devlet Başkanı kısa bir süre önce Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya gelmiş ve TBMM Genel Kurulu’nda milletvekillerine hitap etmişti. Ayrıca Endonezya Türkiye’nin ürettiği KAAN Savaş uçağından 48 adet alacağını da açıklamıştı.
‘Çok kutuplu dünyanın oluşum sürecinde kritik ülke’
Endonezya’nın jeostratejik mücadelenin merkezinde yer aldığına vurgu yapan Gaziantep Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Fuat Gökçe eylemelere ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
Endonezya, Güneydoğu Asya’da önemli bir ülke. Sahip olduğu kritik mineraller açısından da oldukça değerli bir konumda. Dolayısıyla jeostratejik mücadelenin merkezinde yer alıyor. Coğrafi konumu da bu önemi pekiştiriyor. Bugün Endonezya, Batı ve Doğu olarak adlandırabileceğimiz bloklar arasında, çok kutuplu dünyanın oluşum sürecinde kritik ülkelerden biri. Her taraf onu kendi yanına çekme çabası içinde. Ancak Endonezya’daki mevcut kırılganlıklar ve yapısal sorunlar, bu süreci hem provoke edici hem de engelleyici bir rol oynuyor. Türkiye ile olan ilişkileri de bu noktada dikkat çekiyor. Yani mesele yalnızca Endonezya’nın kendi iç dinamikleri değil; Türkiye ile ilişkileri, nüfus yapısı, ekonomik durumu ve jeopolitik konumu da ülkenin istikrarsızlaştırılmasında etkili faktörlerden biri olarak öne çıkıyor. Cumhurbaşkanı’nın ŞİÖ Zirvesi’ne katılımını kimin engellediği sorusuna gelince; burada Endonezya’nın elde edeceği kazanımların kimin zararına olacağını düşünmek gerekir. Bu bağlamda, ŞİÖ’nün karşısında konumlanan güçlerin başında Batılı ülkeler ile tek kutuplu dünya düzeninin devamını isteyen Amerika Birleşik Devletleri ve küresel sermaye akla geliyor. Endonezya gibi büyük bir ekonomiyi ve stratejik coğrafi konuma sahip bir ülkeyi kaybetmek istemiyorlar. Buna Türkiye’nin varlığı da eklenince, durum daha kritik hale geliyor. Çünkü Türkiye, NATO üyesi ve aynı zamanda Avrupa Birliği’ne katılmak isteyen tek ülke olarak ŞİÖ’de önemli bir aktör. Üstelik Türkiye ile güçlü ilişkilere sahip Endonezya’nın da burada yer alacak olması, bazı ülkeleri, yapıları ve grupları ciddi şekilde endişelendirmektedir”.
‘Olaylar, Endonezya’nın Asya-Pasifikteki rolünün ertelemesine neden olacak’
Eylemleri ve bu eylemlerin zamanlamasını Sputnik’e değerlendiren Dış Politika Uzmanı Doç. Dr. Levent Ersin Orallı ise şunları söyledi:
“Protestoların tırmanması üzerine Endonezya Devlet Başkanı, Çin’de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesine katılmama kararı aldı. Bu tercih, devletin önceliğinin uluslararası diplomasi değil iç istikrar olduğunu açıkça gösteriyor. Ancak aynı zamanda, Endonezya’nın Asya-Pasifik jeopolitiğinde giderek artan rolünü geçici olarak geri plana itebilecek bir gelişme niteliğinde. Endonezya, Güneydoğu Asya’nın en büyük ekonomisi ve bölgesel istikrar için kritik bir ülke. Dolayısıyla yaşananlar yalnızca iç siyasetle sınırlı bir mesele değil; aynı zamanda ASEAN’ın ve bölgedeki güç dengelerinin de dikkatle izlediği bir süreçtir. Eylemler ülkenin demokratik kurumlarının dayanıklılığını sınayacak, devlet ile toplum arasındaki bağın geleceğini belirleyecek bir dönüm noktası olabilir.”
