Yasa tasarısı Avam Kamarası’nda 383 milletvekilinin onayıyla ve 67 milletvekili karşı oy kullanması ile onaylanan yasada bu yıl 15 yaşına giren çocuklar, hayatları boyunca sigara alamayacak.
Yeni yasaya göre şu anda 18 olan yasal sigara satış yaşı her yıl bir yıl artacak.
Milletvekilleri, hükümetin ‘dumansız bir nesil’ yaratma ve sigaraya bağlı ölümlerin sayısını azaltma planlarını desteklemek üzere oy kullandı.
Daha önce Başbakan Rishi Sunak, konuşmasında İngiliz parlamentosunda, gençlere sigara satışının yasaklanmasına yönelik yasanın oylamaya sunulacağını kaydederek, sigara satın alma yaşının her yıl bir yıl yükseltileceğini, böylelikle daha genç bir neslin ‘sigarasız’ büyüyebileceğini dile getirmişti.
İktidardaki Muhafazakarlar arasında bazı vekiller bu yasaya ‘işlemeyeceği’ düşüncesiyle karşı çıkıyordu. Nitekim eski Başbakan Boris Johnson, yasa için ‘delice’ ifadesini kullanmayı seçmişti.
Johnson sonrası başbakanlık koltuğuna oturan ve ülkenin en kısa süre başbakanlık yapan ismi olan Liz Truss ise yasanın ‘özgürlük karşıtı’ olduğunu savunmuştu.
Sigara yasağı nedir?
Kısıtlamalar, sigara içme eyleminin kendisinden ziyade Birleşik Krallık’ta sigara satışı için geçerli olacak. Yeni yasaya göre, şu anda 18 olan sigara satışı için yasal yaş her yıl bir yıl artacak.
Bu durum 2009 ve sonrasında doğanların hiçbir zaman yasal olarak sigara satın alamayacakları anlamına gelirken etkili bir yasak olduğu ifade ediliyor. Yasanın, şu anda sigara satın almasına izin verilenleri etkilemeyeceğini ifade edildi.
Hükümet, reşit olmayanlara sigara satışını engellemek için İngiltere ve Galler’de reşit olmayanlara tütün ve elektronik sigara satan dükkanlara 100 sterlin para cezası uygulayacağını açıkladı.
Hükümet söz konusu uygulama için 30 milyon sterlin harcayacağını ve bunun karaborsada sigara bulunmasıyla mücadeleyi de içereceğini dile getirdi.
Bu yeni kurallar Birleşik Krallık’taki tüm gümrüksüz satış mağazalarında geçerli olacak ancak yurtdışından sigara satın alan herkes, başka bir yerden yasal olarak satın aldığı sürece bunları Birleşik Krallık’a geri getirebilecek. Hükümet yeni sistemin 2027 yılına kadar yürürlüğe girmesini hedefliyor.
Başbakan Sunak, mevzuatın Birleşik Krallık genelinde uygulanması için Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda hükümetleriyle birlikte çalışmak istediğini belirtti.
Sağlık Bakanı Victoria Atkins yasa ile binlerce hayat kurtarılacağı gibi İngiltere’deki sağlık sistem üzerindeki baskının da azalacağını savundu.
Atkins, “Gerçek şu ki tütün kullanımının güvenli bir seviyesi yok. Gerçekten çok zararlı ve bu nedenle gelecek nesilleri korumak için bu adımı atıyoruz” dedi.
Sigaradan kaynaklı ölümlerde İngiltere’deki durum
Tütünün birçok bileşeni zehirli olduğu ve pek çok türde kansere neden olduğu belirtilirken ayrıca sigara içmenin akciğer hastalığı, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi hastalıklarla da bağlantılı olduğu ifade ediliyor.
İngiltere Hükümeti sigaranın hala önlenebilir ölüm, sakatlık ve hastalık nedenleri arasında ilk sırada yer aldığını, Birleşik Krallık genelinde yılda yaklaşık 80 bin kişinin ölümüne yol açtığını ve her yıl Ulusal Sağlık Sistemi’ne ve ekonomiye tahmini 17 milyar sterline mal olduğunu belirtiyor.
Hükümet ‘dumansız bir nesil’ yaratma politikasının, yüzyılın sonuna kadar 470 binden fazla kalp hastalığı, felç, akciğer kanseri ve diğer hastalık vakalarını önleyebileceğini ifade ediyor.
Tütün ve Elektronik Sigara Yasa Tasarısı, daha önce hiç sigara içmemiş gençler arasında elektronik sigara kullanımını da ele almayı amaçlıyor. Çocuk doktorları, elektronik sigaranın gençlerin akciğerlerine, kalplerine ve beyinlerine uzun vadede zarar verebileceği konusunda uyarıyor.
Hükümet ayrıca Nisan 2025’ten itibaren İngiltere’de tek kullanımlık elektronik sigaraları yasaklamayı planladığını açıkladı ve bu yasağı Birleşik Krallık geneline de yaymayı umduğunu dile getirdi.
Nikotinli elektronik sigaraların içeriklerinin de aromaları ve ambalajları sebebiyle çocuklar için daha az cazip hale getirilmek üzere kısıtlanacağı belirtilirken Ekim 2026’dan itibaren elektronik sigaraya yeni bir vergi getirileceğini belirtildi.
Buna ek olarak nikotin poşetleri gibi elektronik sigara alternatifleri de çocuklar için yasaklanacak.
Birleşik Krallık’ta sigara içme oranları
Uzmanlar İngiltere’de 16 ila 17 yaşındakilerin yüzde 12’sinden fazlası sigara içtiği belirterek sigara içme oranının İngiltere’de hala yüksek bir seviye olduğunu vurguluyor..
Ulusal İstatistik Ofisi’ne göre, Birleşik Krallık’ta 18 yaş ve üzeri kişilerin yüzde 12.9’u (yaklaşık 6,4 milyon kişi) 2022 yılında sigara içti. Bu oran, kayıtların başladığı 2011 yılından bu yana sigara içenlerin en düşük oranı olarak tespit edildi.
25-34 yaş grubu sigara içenlerin en yüksek oranına sahipken, en düşük oran 65 yaş ve üzerindekiler arasında olduğu belirtildi.
Birleşik Krallık ulusları arasında İngiltere’nin en düşük, Galler’in ise en yüksek sigara içicisi oranına sahip olduğu aktarıldı.
Sigaranın fiyatı İngiltere’de son yıllarda önemli ölçüde artarken, bir paketin fiyatı, 6.33 sterlini vergi olmak üzere 15 sterlinin üzerinde seyrediyor.
Diğer ülkelerde durum ne?
Birleşik Krallık’ın bu yaklaşımının Yeni Zelanda’daki bir politikadan esinlendiği belirtiliyor.
Önceki hükümet de 2008’den sonra doğan herkesin yaşamları boyunca sigara veya tütün ürünleri satın almasını yasaklamayı planlıyordu. Ancak Kasım 2023’te mevcut hükümet, vergi indirimlerini finanse etmeye yardımcı olmak için yasayı kaldıracağını söylemişti.
Meksika, plajlarda, parklarda ve bazı durumlarda özel evlerde sigara içme yasakları da dahil olmak üzere dünyanın en katı sigara karşıtı yasalarından bazılarına sahip.
Portekiz ise 2040 yılına kadar ‘dumansız bir nesil’ hedefliyor ve barların, kafelerin ve benzin istasyonlarının tütün ürünleri satmasını engelleyecek bir yasa çıkarmayı planlıyor.
Kanada da 2035 yılına kadar tütün kullanımını yüzde 5’in altına düşürmeyi umarken ve bu yılın başlarında, sigaraların üzerine sağlık uyarılarının basılması gerektiğine karar veren ilk ülke oldu.