İrlanda’nın batısındaki Tuam kasabasında, rahibelerin işlettiği bir sığınma evinde hayatını kaybettiği düşünülen yaklaşık 800 bebeğin kalıntılarına ulaşmak için ilk adımlar atıldı. Eski yıllarda İrlanda’da evli olmayan veya tecavüz gibi çeşitli sebeplerden hamile kalan genç kızlar veya kadınlar, bebekleri doğurmaları için bu tür evlere yönlendiriliyordu. Burada doğan bebekler ya evlatlık veriliyor ya da çeşitli sebeplerden hayatını kaybediyordu.
14 Temmuz’da başlatılan tam ölçekli kazı öncesinde ekipler, alanı güvenlik çitleriyle çevirmeye başladı. Skandalla özdeşleşen bu ev, devlet destekli dini kurumların geçmişte işlediği ihmallerin simgesi haline geldi.
Kazı, 1925 ile 1961 yılları arasında rahibelerce yönetilen anne ve bebek evinde ölen 796 bebeğin akıbetini aydınlatmayı hedefliyor. Yerel tarihçi Catherine Corless’in arşiv çalışmalarıyla ortaya çıkardığı bu sayı, herhangi bir resmi mezar kaydı bulunmayan bebeklerin gömüldüğü alanı gündeme taşıdı.
Corless, bazı kalıntıların kullanılmayan bir foseptik çukuruna gömüldüğünü ortaya koymuştu.
Ön kazı çalışmaları, alanda hem bebeklere hem de 19. yüzyıldaki Büyük Kıtlık sırasında ölenlere ait kalıntıların bulunabileceği ihtimali nedeniyle oldukça hassas yürütülüyor. Alanı yöneten ekipten Daniel MacSweeney, bebek kalıntılarının karışık halde olması nedeniyle kazının teknik ve etik açıdan büyük bir zorluk taşıdığını belirtti.
İrlanda’da uzun yıllar boyunca yoksul, evlilik dışı hamile kalan kadınlar ve genç kızlar, bu tarz dini kurumlara yönlendirilmişti. Bu evlerde doğan çocukların çoğu ya evlatlık verilmiş ya da ihmaller sonucu hayatını kaybetmişti.
Hükümet özür diledi
İrlanda hükümeti, 2021’de yayınlanan bağımsız komisyon raporunun ardından resmi özür dilemişti.
Tuam’daki sığınma evi hakkında 2017 yılında dönemin başbakanı Enda Kenny, “Bu bir dehşet odası,” ifadesini kullanmış ve İrlanda halkının çocukları, kendi elleriyle bu kurumlara teslim ettiğini vurgulayarak devletin ve toplumun sorumluluğunu açıkça dile getirmişti.
Kazıların, dört haftalık hazırlık sürecinin ardından başlayıp aylar sürebileceği belirtiliyor.