İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic ile Cebelitarık özerk yönetim hükümetinin Başbakanı Fabian Picardo’nun da katılımıyla Brüksel’de İngiltere’nin denizaşırı toprağı Cebelitarık’ın statüsü hakkında toplantı yaptı.
Konuya ilişkin yapılan ortak açıklamada, “Bu, 12 Nisan’daki toplantıda kaydedilen önemli ilerlemenin üzerine inşa edilen formattaki ikinci toplantıydı. Bugünkü müzakereler, önemli ilerlemeler ve yeni anlaşma alanları ile yapıcı bir atmosferde gerçekleşti. Tüm taraflar, anlaşmanın yakınlaştığını ve küresel bir AB-İngiltere anlaşmasına varmak için en ilgili hususlar üzerinde birlikte ve hızlı bir şekilde çalışacaklarını bir kez daha teyit etmektedir” ifadesi kullanıldı.
Toplantıda “ticareti, ekonomiyi, sınır hareketliliğini, çevreyi ve sosyal ilişkileri koruyup geliştirerek bölgedeki insanların yaşamlarına ve yaşam kalitesine güven, yasal kesinlik ve istikrar getirecek bir AB-İngiltere Anlaşması’nın sonuçlandırılması yönündeki ortak kararlılığın yeniden teyit edildiği” belirtildi. Ayrıca, tarafların her birinin hukuki konumunun korunacağı ve yakın temas görüşmelerin devam edeceği vurgulandı.
İngiltere ve İspanya arasındaki müzakereler uzun süredir devam etse de nihai anlaşma metni konusunda taraflar halen bir sonuca ulaşamadı.
İspanya, Kasım 2022’de sunduğu ve AB’den destek aldığı teklifle Cebelitarık ve İspanya tarafında sınır geçişinin rahat bir şekilde gerçekleşmesinde Şengen Bölgesi’nin “bütünlüğünü ve güvenliğini korumak için” Cebelitarık dış sınırının kontrolünün İspanya’ya verilmesini talep etmişti.
İspanya, Cebelitarık’ı vergi cenneti olmakla suçlarken aynı zamanda bu özerk yönetimle ilgili İngiltere ile arasında kıta sahanlığı ve askeri sorunlar da yaşıyor.
Her gün, İspanya tarafında yaşayan yaklaşık 15 bin kişi çalışmak için Cebelitarık’a sabah girip akşam çıkıyor.
Tarafların Cebelitarık konusunda varacağı olası bir anlaşmanın Avrupa Parlamentosu tarafından da onaylanması gerekiyor.
Cebelitarık’ın geçmişi
İngiltere, 1973’te şimdiki adı Avrupa Birliği olan Avrupa Ekonomik Topluluğu’na girdiğinde Cebelitarık da dış ilişkileri İngiltere’ye bağlı Avrupa toprağı olarak dahil olmuştu.
Cebelitarık, AB’nin Gümrük Birliği’nin, vergi anlaşmalarının ve Ortak Tarım Politikası’nın dışında tutuluyor.
Birleşmiş Milletler’in (BM) “özerk olmayan ülke” listesinde yer alan, İspanya’nın güneyindeki Cebelitarık özerk bölgesinin egemenliği, 1713’te imzalanan Utrecht Antlaşması ile İspanya tarafından İngiltere’ye devredilmişti.
İspanya, bu anlaşmada boğaz ve kara sularıyla ilgili bir hüküm olmadığını savunurken İngiltere, Cebelitarık’ın bütünüyle kendisine bırakıldığını belirtiyor.
İspanya, Cebelitarık sorununa karşı BM’nin toprak bütünlüğü ve dekolonizasyonla ilgili kararlarını gerekçe gösterirken İngiltere, yarımadanın kendi siyasi statüsünü belirleme hakkına sahip olduğunu savunuyor.
Cebelitarık’ta bu zamana kadar egemenlik haklarıyla ilgili 2 kez halk oylaması yapıldı. İlk olarak 1967’de düzenlenen halk oylamasında yüzde 96 gibi çok büyük bir oranla Cebelitarıklılar İngiltere’ye bağlı kalmak istediklerini söylemişti.
Cebelitarık özerk yönetimince 2002’de yapılan referandumda da Cebelitarıklıların yüzde 98.97’si İngiltere ve İspanya arasında ortak egemenliğe karşı çıkmıştı.
Cebelitarık’ın ekonomisi, “off-shore” bankacılığı, internet üzerinden bahis ve turizme dayanıyor. İspanya’nın güneyindeki 6.7 kilometrekarelik kara parçası, askeri ve diplomatik gerekçelerle zaman zaman İspanya ile İngiltere arasında gerginliğe yol açıyor.
İngiltere’nin AB’den resmen ayrıldığı 1 Şubat 2020’den bugüne AB-Cebelitarık ilişkilerinde belirsizlik hakim olurken Cebelitarık’ın statüsü ve İspanya sınırının nasıl izleneceği konularında taraflar arasında bugüne kadar uzlaşma sağlanamadı.