Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Gaia gözlemevi, 930 bin mil uzaklıktan topladığı verilerle insanlık tarihinin en kapsamlı galaksi atlasını oluşturdu. 2013’ten bu yana çalışan Gaia, Samanyolu’nun 3 boyutlu yapısını ilk kez bu kadar detaylı şekilde gözler önüne seriyor.
2 milyar yıldızın sırrı çözüldü
Yeni 3D Samanyolu haritası, galaksimizdeki 2 milyar yıldızın konumunu, parlaklığını, renklerini ve hareket yönlerini içeriyor. Harita, aynı zamanda Güneş Sistemi’nin hızlandığına dair ilk görsel kanıtları da sunuyor.
Bilim insanları, Güneş’in galaksi merkezi etrafındaki dönüşünde saniyede 7 milimetre hızlandığını doğruladı. Bu hızlanma, Güneş Sistemi’nin nasıl doğduğuna ve 4,5 milyar yıl önceki kozmik şartlara dair kritik bilgiler sağlıyor.
Samanyolu 10 milyar yıl öncesine kadar görülebiliyor
Gaia’nın verileri sayesinde bilim insanları, galaksinin 10 milyar yıl önceki hâlini yeniden oluşturdu. Evrenin derinliklerine bakıldığında galaksinin gençliği, büyüklüğü ve yıldız oluşum hızı net biçimde görülebiliyor.
Sagittarius ile çarpışma eşiği
En çarpıcı bulgulardan biri ise Samanyolu’nun komşusu olan Sagittarius cüce galaksisi ile neredeyse çarpıştığı gerçeği.
İki galaksi tam olarak çarpışmasa da yeterince yaklaşarak Sagittarius’un kenar yıldızlarını sarsacak bir yerçekimi etkileşimi yaşadı. , bu kozmik olayı “Suya atılan bir taşın yarattığı halkalar” şeklinde tanımlıyor.
Bilim insanları bugün Samanyolu’nun Sagittarius’u yavaş yavaş ‘yuttuğunu’ düşünüyor.
Güneş’e komşu gökyüzü: 326 işık yılı tarandı
Gaia bugüne kadar, Güneş’e 326 ışık yılı mesafedeki bölgenin %92’sini haritaladı. Bu bölge için son kapsamlı yıldız sayımı 1957’de yapılmış ve yalnızca 915 yıldız bulunmuştu.
Yeni sayımda ise 100 milyonun üzerinde yeni yıldız tespit edildi.
Gaia neden bu kadar i̇yi görüyor?
Gaia teleskobu, Dünya’dan milyonlarca kilometre uzakta, Güneş’ten ters yöne bakacak şekilde sabit durabiliyor.
Bunun nedeni:
Dünya ve Güneş’in kütle çekim dengesi,
Işık kirliliğinden tamamen uzak bir konum,
Yakıt tasarrufu sağlayan sabit bir pozisyon.
Bu da teleskoba parazitsiz, kristal netliğinde kozmik görüntüler sağlıyor.
Bilim i̇nsanları i̇çin “hazine sandığı”
Cambridge Üniversitesi’nden Floor van Leeuwen, verilerin hassasiyetini şu sözlerle açıkladı:
“Gaia, binlerce ışık yılı uzaklıktaki yıldızların mesafesini, 2.000 km öteden bir saç telinin kalınlığını ölçer gibi hesaplıyor.”
Bilim insanlarına göre Gaia’nın verileri, Galaksi’nin geçmişi ve geleceği hakkında çözülmemiş birçok soruya ışık tutacak.
Evreni çözmeye devam edecek
Gaia görevi devam ediyor ve milyonlarca yeni yıldız, galaksi kümeleri ve kozmik hareketler keşfetmeye devam edecek.
Yeni yayımlanan 3 boyutlu galaksi modeli, insanların ilk kez kendi kozmik tarihini ‘zaman içinde’ görebilmesini sağlıyor.