Çatışmaların devam ettiği Sudan’a saha araştırması için yaptığı ziyareti AA muhabirine değerlendiren Demirtaş, Sudan’da 15 Nisan 2023’te patlak veren çatışmalar ve neden olduğu insani krize dikkati çekti.
- Sudan’ın başkenti Hartum’un merkezi, çatışmalar nedeniyle ağır hasar gördü
Demirtaş, orduyla çatışan Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) Sudan devletine karşı bir ayaklanmada bulunduğunu ve sonrasında savaşın bugüne kadar devam ettiğini ama HDK’nin son dönemde kısa süreli geçici kazanımlarını kaybetmeye başladığının görüldüğünü anlattı.
AA’nın WhatsApp kanallarına katılın, önemli gelişmeler cebinize düşsün.
🔹 Gündemdeki gelişmeler, özel haber, analiz, fotoğraf ve videolar için Anadolu Ajansı
🔹 Anlık gelişmeler için AA Canlı
Bir hafta boyunca Sudan’ın doğusundaki Port Sudan, Kuzeydeki Nil Nehri eyaletinin Atbara şehri ile başkent Hartum’da saha araştırması yapan Demirtaş, şunları kaydetti:
“Bu şehirlerde Sudanlılarla görüştük. Hem yerel halkla hem yetkililerle çeşitli görüşmelerimiz oldu. Son duruma ilişkin bilgiler aldık. O bilgiler kapsamında kendi çıkarımlarımız ve gözlemlerimiz oldu. Sahayla verilen bilgilerin uyumlu olup olmadığını da test etme imkanı bulduk. Hem geleneksel medya hem uluslararası medya hem sosyal medya alanında söylenenlerin ne kadar gerçek, ne kadar dezenformasyon içermiş olduğunu da kendi gözlerimle tespit etmiş oldum.”
“Başkent Hartum’un merkezi tamamen HDK tarafından yıkılmış, yağmalanmış durumda”
Demirtaş, Hartum’un merkezinin tamamen HDK tarafından yıkıldığını, yağmalandığını; neredeyse tüm evlere girildiğini, binaların ağır silahlarla tarandığını ve roketatarlarla saldırıya uğradığını, devlet kurumlarıyla birlikte tüm evlerin tahrip edilerek kullanılamaz hale getirildiğini ifade etti.
Bununla da kalınmadığını, sadece silahlarla zarar verilmediğini belirten Demirtaş, binalardaki elektronik cihazların söküldüğünü, elde edilen kablo ve bakır tellerin farklı ülkeler üzerinden yasa dışı yollarla yurt dışına satıldığını ve tüm bunların ekonomik çıkar sağlama amacıyla yapıldığının sahada çok net bir biçimde gözlemlendiğini kaydetti.
“İnsanlık suçlarının işlendiğine dair emarelerin izleri görülüyor”
Demirtaş, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“İnsanlık suçlarının işlendiğine dair çeşitli emarelerin de hala izlerinin olduğu görülüyor sokaklarda. İbadethaneler dahil olmak üzere yakılan, yıkılan yerler var. Bununla beraber bu yapıların içinde görülen ve geriye kalan izler var. Dolayısıyla burada büyük bir savaş suçunun işlendiği net şekilde görülüyor. Neler yapıldığına sahada sokak sokak gezerek şahit olduk diyebiliriz. Dikkatimi çeken önemli noktalardan bir tanesi havalimanının tekrardan restore edilmeye yönelik çalışmaların başlamış olması. Bu, bir anlamda çok önemli bir gelişme. Çünkü Hartum’un tekrardan uluslararası ve ulusal anlamda ya da bölgeyle ilişkileri bağlamında tekrardan ayağa kalkmasının önemli unsurlarından biri olacak.”
Tunç Demirtaş, Sudan’ın Doğu Afrika’da jeopolitik açıdan önemli bir ülke olduğunun altını çizerek Sudan’ın hem çevre ülkeler hem de Kızıldeniz’in ötesindeki Körfez ülkeleri tarafından ilgiyle takip edildiğini ve Türkiye’nin köklü tarihi bağlara sahip olduğu ülkeler arasında yer aldığını vurguladı.
“Burayı istikrarsızlaştıran aktörler, halk tarafından net şekilde biliniyor”
“Sudan, küresel ve bölgesel güç mücadelesinin ve rekabetin yoğun olarak hissedildiği ülkelerden biri haline dönüştü.” diyen Demirtaş, “Burayı istikrarsızlaştıran aktörler, halk tarafından biliniyor. Ayrıca uluslararası toplum tarafından da artık net bir şekilde ifade ediliyor.” değerlendirmesini yaptı.
SETA Araştırmacısı Demirtaş, “Gözlemlediklerimden biri de Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) yönelik toplumda ciddi anlamda bir tepki oluştuğu. Nitekim Sudanlıların bu aktöre yönelik uluslararası baskının artması için bir talebi sürekli olarak ifade ediliyor. Bu tepkilerle beraber jeopolitik bağlamda Kızıldeniz ve Afrika’daki güç mücadelesinin farklı boyutlarının Sudan üzerinden kesiştiği görülüyor.” diye konuştu.
Ayrıca Sudan’da çok büyük yatırım ve ekonomik potansiyellerin olduğuna dikkati çeken Demirtaş, “Çok verimli topraklar var. Bu toprağın üstünde bulunan bir insan kaynağı var, toprağın altında bulunan altından tutun çeşitli kıymetli kritik mineraller ve diğer madenlere kadar Sudan açısından çok büyük bir zenginlik kaynağı.” dedi.
“Sudan, kendi kendini yeniden inşa edebilecek potansiyele sahip”
Demirtaş, Sudan’ın kendi kendini inşa edebilecek potansiyele sahip olduğunu hatırlatarak buradaki istikrarsızlıkların, terör örgütleri için kullanışlı alanlar oluşturduğunu ve buradaki istikrarsızlığın bitmesinin küresel güvenliği de etkileyebilecek çeşitli sorunların da önüne geçmesi açısından da büyük bir fırsat sağlayacağını belirtti.
Türkiye-Sudan ilişkilerinin sadece iki ülkenin ilişkilerine indirgenecek bir ilişki olmadığını vurgulayan Demirtaş, şu ifadeleri kullandı:
“Bizim burada bir bakiyemiz var. Türkiye Cumhuriyeti olarak Osmanlı İmparatorluğu’na dayanan köklü geleneklere dayalı bir ilişkimiz söz konusu. Yaşanan krizle beraber ekonomik ilişkilerde ciddi anlamda bir daralma söz konusu oldu. Ayrıca savaşın Türk Hava Yolları’nın (THY) seferlerinin durmasına da sebep olduğunu gördük. Sahadaki gerekli şartlar sağlandığında THY’nin Port Sudan’a seferlerinin yeniden başlaması bekleniyor. THY, Türkiye açısından bir bayrak taşıyıcı marka olarak bulunmakta ve Türkiye’nin her zaman bayrağını farklı ülkelerde dalgalandıran bir şirket. Dolayısıyla Sudan’da THY’nin olması Sudan açısından önemli bir destek olacak. Ayrıca Ziraat Katılım Bankası’nın burada bulunması, Türk şirketlerinin buraya gelmesi, güvenle ticaretini yapabilmesi açısından da çok büyük fırsatlar ortaya çıkaracaktır.”
SETA Araştırmacısı Demirtaş, “İnsanlar bizi gördükleri zaman, yüzlerindeki gülümseme, bize gönülden sarılmaları, samimiyetlerinin gözlerine yansıması, çok kıymetli. ‘Selamünaleyküm’ dediğimizde karşı taraftan samimiyetle ‘Aleykümselam Türki’ deyip kucağını açıp karşılık verdiğini gördük.” diye konuştu.
Yol kenarındaki hasar görmüş araçlar
Demirtaş, HDK’nin büyük çaplı yağmalar gerçekleştirdiğinin açıkça görüldüğünü; özellikle Hartum’a yaklaştıkça yol kenarlarında araçların lastiklerinin söküldüğünü, bazı araçların ise elektronik aksamlarının çıkarıldığını gözlemlediğini söyleyerek, tüm bunların sistematik bir şekilde ve uzman kişiler tarafından bilinçli olarak yapıldığının anlaşılabildiğini ifade etti.
Sudan’da yeni sivil bir başbakanın atanmasının önemli bir gelişme olduğunu belirten Demirtaş, bunun Sudan’ın geleceği ve toplumun görmek istediği tablo açısından olumlu olduğunu dile getirdi.
Sudan’da bir an önce istikrarın tesis edilmesini temenni eden Demirtaş, Türkiye’nin her zaman olduğu gibi Sudan’ın yanında olacağının altını çizdi.