Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) yüksek çözünürlüklü uzay teleskobu Gaia, Samanyolu Galaksisi’nde alışılmadık davranışlar sergileyen yeni bir yıldız ailesi keşfetti. Bu yapı, “Ophion” adıyla adlandırıldı ve 1.000’den fazla genç yıldız içeriyor.
Yıldız grubu, benzer yapılarla karşılaştırıldığında alışılmadık biçimde hızlı ve düzensiz bir şekilde dağılma eğiliminde. Araştırmacılar bu durumu, yıldız oluşumları hakkındaki bilgilerimizi yeniden değerlendirmemiz gerektiğini vurgulayan bir bulgu olarak değerlendiriyor.
Klasik yıldız kümelemesinin ötesinde
Yıldızlar genellikle doğdukları kümeler içinde milyonlarca yıl kalır ve yavaş yavaş dağılır. Ancak Ophion yıldızları bu normu tamamen bozuyor. Koordinasyonsuz ve hızla yayılan bu grup, klasik yıldız evrim modellerine aykırı bir dinamik sergiliyor.
Araştırmanın başyazarı Dylan Huson, “Bu kadar büyük bir grubun bu hızla dağılması alışılmışın dışında,” diyor.
Yapay zeka destekli keşif
Ophion’un keşfi, Gaia teleskobunun üçüncü veri seti kapsamında gerçekleşti. Bu seti analiz etmek için bilim insanları, yeni bir yapay zekâ modeli geliştirdi. Model, 20 milyon yıldan genç yıldızları taradı ve bu sayede Ophion’un varlığı ortaya çıktı.
Bu yöntem, genç yıldız verilerinin kitlesel biçimde analiz edildiği ilk çalışmalar arasında yer alıyor ve gelecek için umut vadediyor.
Süpernova etkisi mi, komşu grubun dinamiği mi?
Ophion’un bu hızla ve koordinasyonsuz şekilde dağılmasının arkasında ne olduğu ise henüz tam olarak netleşmiş değil. Araştırmacılar iki olasılığı değerlendiriyor:
Yakın bir süpernova patlaması nedeniyle yıldızların bulunduğu bölgedeki kütle dengesinin bozulması,
Komşu yıldız gruplarının yerçekimsel etkisi ile Ophion’un yörüngesinin destabilize olması.
Geleneksel sınıflandırmalar yetersiz kalıyor
Bu gözlem, bilim insanlarının yıldız gruplarını tanımlarken kullandığı geleneksel sınıflandırmaların yetersiz kalabileceğine işaret ediyor. Gaia’nın sağladığı yüksek hacimli veriler, gökbilimcilere daha önce görülmemiş yapılar hakkında yeni perspektifler sunuyor.
Gaia’nın bıraktığı miras henüz yeni başlıyor
2024’te gözlemleri tamamlanan Gaia uydusu, ardında devasa bir veri mirası bıraktı. Bu veriler:
2026’da yeni bir veri seti olarak yayımlanacak,
2030’dan sonra “miras verisi” olarak tüm insanlığa açık hale gelecek.
Araştırmacılar, bu veri setlerinden yüzlerce yeni gök cismi ve dinamik yapı keşfetmeyi umuyor.