Birleşmiş Milletler kurumları, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), Uluslararası Para Fonu, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Dünya Bankası ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün desteğiyle yeni rapor yayımlandı.
Rapora göre, teknoloji inovasyonu, rekabetçi tedarik zincirleri ve ölçek ekonomisiyle düşen maliyetler, yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil yakıtlara karşı maliyet avantajını korumasını sağladı.
AA’nın WhatsApp kanallarına katılın, önemli gelişmeler cebinize düşsün.
🔹 Gündemdeki gelişmeler, özel haber, analiz, fotoğraf ve videolar için Anadolu Ajansı
🔹 Anlık gelişmeler için AA Canlı
Geçen yıl, kilovatsaat başı üretim açısından güneş enerjisi fosil yakıtlara göre yüzde 41 ve deniz üstü rüzgar enerjisi santralleri ise yüzde 53 daha ucuz oldu. Kara rüzgar enerjisi santralleri, yenilenebilir enerji kaynakları arasında en ucuz elektrik üretim kaynağı olarak öne çıktı.
Dünyada geçen yıl devreye alınan yenilenebilir enerji kapasitesi yüzde 15,1 artışla 582 gigavat oldu. Bu oran, yıllık bazda yenilenebilir enerji kapasite artışı açısından 2000’den beri görülen en yüksek seviye olarak kayıtlara geçti.
Yenilenebilir enerjide 2024’te devreye giren kapasiteyle 57 milyar dolar değerinde fosil yakıt kullanımının önüne geçilerek önemli ölçüde tasarruf sağlanırken, yenilenebilir projelerinin yüzde 91’i yeni fosil yakıt projelerine kıyasla daha düşük maliyetlerle elektrik üretti.
Yenilenebilir enerjide teknolojiler gelişiyor ve tedarik zincirlerinin güçleniyor ancak kısa vadeli zorluklar da devam ediyor. Ticaret politikaları ve tarifeler, ham maddeye ilişkin zorluklar ve Çin başta olmak üzere gelişen imalat sektörü dinamikleri dahil jeopolitik değişimler, geçici olarak maliyetleri artırabilir.
İzinlerdeki gecikmeler, kısıtlı şebeke kapasitesi gibi yapısal zorluklar nedeniyle yüksek maliyetlerin Avrupa ve Kuzey Amerika’da sürmesi beklenirken, Asya, Afrika ve Güney Amerika’da maliyet düşüşleri görülebilir.
“Güneş, temiz bir enerji çağının üzerine doğuyor”
Guterres raporun tanıtımında yaptığı “Fırsat Anı: Temiz Enerji Çağını Hızlandırmak” başlıklı konuşmasında, dünyada halihazırda çatışmalar, iklim kaosu, artan insan acıları ve derinleşen jeopolitik bölünmelerin manşetleri belirlediği bu karışık dönemde başka bir hikaye daha yazıldığını dile getirdi.
Bu hikayenin etkilerinin çok derin olacağına işaret eden Guterres, “Tarih boyunca enerji insanlığın kaderini belirledi. Şimdi, yeni bir çağın eşiğindeyiz. Fosil yakıtlar artık yolun sonuna yaklaşıyor. Güneş, temiz bir enerji çağının üzerine doğuyor.” diye konuştu.
Guterres, yatırımların da bu eğilimi doğruladığını belirterek, geçen yıl temiz enerjiye 2 trilyon dolar yatırım yapıldığını ve bu miktarın fosil yakıtlara yapılandan 800 milyar dolar daha yüksek olduğunu söyledi.
Son 10 yılda yenilenebilir enerji yatırımlarının yüzde 70 arttığı bilgisini paylaşan Guterres, şöyle konuştu:
“Bugün IRENA’nın yayımladığı yeni veriler, fosil yakıtlara kıyasla güneşten elektrik üretiminin yüzde 41, deniz üstü rüzgar enerjisi santrallerinden üretimin yüzde 53 daha ucuz olduğunu gösteriyor. Genele bakıldığında, dünya çapındaki yeni yenilenebilir enerji santrallerinin yüzde 90’ından fazlası yeni fosil yakıt alternatiflerine göre daha ucuza elektrik üretiyor. Bu sadece elektrikte bir değişimi değil, nelerin mümkün olabileceğine yönelik bir değişimi ve iklimle olan ilişkimizi onarma konusunu açığa çıkarıyor.”
Guterres, güneş ve rüzgar enerjisinin Avrupa Birliği’nin (AB) yıllık karbon emisyonlarına eşit miktarda emisyonu önlediğine işaret ederek, bu dönüşümün enerji ve toplumların güvenliği, akıllı ekonomiler, halk sağlığı ve sürdürülebilir kalkınma amaçları açısından da kritik olduğunu belirtti.
Bugünkü raporun Paris Anlaşması’nın imzalanmasının üzerinden geçen 10 yılda temiz enerji dönüşümünde sağlanan ilerlemeyi gösterdiğini ifade eden Guterres, “Yenilenebilir enerji, küresel kurulu güç kapasitesinde fosil yakıtlarla neredeyse eşit seviyeye ulaştı. Bu sadece bir başlangıç. Geçtiğimiz yıl inşa edilen enerji kapasitesinin neredeyse tamamı yenilenebilir kaynaklardan geldi. Dünyadaki her kıta, fosil yakıtlardan daha fazla yenilenebilir enerji kapasitesi ekledi ve yenilenebilir kaynaklar, küresel elektrik üretiminin neredeyse üçte birini sağladı.” ifadelerini kullandı.
“1,5 derece limiti benzeri görülmemiş tehlike altında”
Guterres, temiz enerjideki büyümeyi “hiçbir hükümet, sektör ve çıkar grubunun” durduramayacağına işaret ederek, “Elbette, fosil yakıt lobisi buna karşı koymaya çalışacak ve ne kadar ileri gidebileceklerini biliyoruz ama onların başarısız olacağına hiç bu kadar emin olmamıştım çünkü geri dönüşü olmayan noktayı geçtik.” dedi.
Piyasa ekonomisi, enerji güvenliği ve kolay erişim açısından yenilenebilir enerjide büyük ilerleme sağlandığını kaydeden Guterres, temiz enerji dönüşümünün durdurulamaz olduğunu ancak dünya çapında yeterince adil şekilde gerçekleşmediğini vurguladı.
Guterres, OECD ve Çin’in küresel yenilenebilir enerji kurulu gücünün yüzde 80’ini oluşturduğuna dikkati çekerek, Brezilya ve Hindistan’ın toplamda yüzde 10 payı olduğunu ve Afrika’nın bu kapasitedeki payının sadece yüzde 1,5 seviyesinde kaldığını bildirdi.
Küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlama hedefinin “benzeri görülmemiş bir tehlike altında” olduğunu dile getiren Guterres, “Bu hedefi ulaşılabilir tutmak için, emisyonları çok keskin bir şekilde azaltmalı ve temiz enerji dönüşümünü hızlandırmalıyız. Bu bizim fırsat anımız. 21’inci yüzyılın enerji sistemlerini inşa etme fırsatı. Bu fırsatı yakalamamız gerekiyor.” diye konuştu.
Guterres, bu yıl Brezilya’nın ev sahipliğinde düzenlenecek BM İklim Zirvesi COP30 yaklaşırken, tüm ülkeleri daha hızlı aksiyon almaya çağırırken, küresel ticaret politikalarının iklim politikalarını desteklemesi ve ticaretin bu yönde yapılmasının sağlanması gerektiğini sözlerine ekledi.
467 milyar dolarlık fosil yakıt maliyeti önlendi
IRENA Genel Direktörü Francesco La Camera da rapora ilişkin değerlendirmesinde hali hazırda faaliyette olan tüm yenilenebilir enerji santrallerinin 2024 sonu itibarıyla 467 milyar dolarlık fosil yakıt maliyetinin önüne geçtiğini bildirdi.
Yeni yenilenebilir enerji projelerinin maliyet, erişim, güvenlik ve sürdürülebilirlik açısından fosil yakıtları geride bıraktığını belirten La Camera, “Bu başarı, yıllar süren yenilik, politika yönlendirmesi ve büyüyen pazarların bir sonucu. Ancak bu ilerleme garanti altında değil. Artan jeopolitik gerilimler, ticaret tarifeleri ve ham madde tedarikindeki kısıtlamalar, bu ivmeyi yavaşlatma ve maliyetleri artırma tehdidi oluşturuyor.” şeklinde konuştu.
La Camera, enerji dönüşümünün getirdiği kazanımları korumak için uluslararası iş birliğini güçlendirme çağrısında bulundu.